۱
بدترین فیلم‌های مستند فیلم‌هایی هستند که مخاطب ندارند
مایکل مور اخیراً به ما یادآوری کرده که ساختن فیلم مستند جذاب که مردم را به دیدنش ترغیب کند صدمه‌ایی به مستند بودن فیلم مستند نمی‌زند. مثلاً اگر شما بخواهید صرفاً در فیلمتان سخنرانی کنید پس باید بروید در محافل سیاسی شرکت کنید. اگر شما می‌خواهید موعظه کنید بروید و کشیش شوید. در فیلم مستند فیلم‌ساز فیلمش را باید طوری بسازد که هم دراماتیک باشد و هم اطلاعات بدهد. مثلاً مستند «داستان شتر گریان» که در سال ۲۰۰۳ در مغولستان ساخته شد و درباره ورود مدرنیته به زندگی عشایری است، هم اطلاع‌رسانی دارد و هم به‌طور شگفت‌انگیزی جذاب است.
۲
صدای نامطلوب
متاسفانه اکثر فیلم‌سازان کم‌تجربه آن‌قدر که به کیفیت تصویر فیلم‌شان اهمیت می‌دهند به صدا اهمیت نمی‌دهند و نتیجه‌اش تصاویر زیبایی است که با صداهای نامطلوب‌اش حواس بیننده را پرت می‌کند. حتی اگر شما بخواهید فیلمتان را با گوشی موبایل قدیمی و بی‌کیفیت تصویربرداری کنید (که البته دلیل خلاقه‌ای هم برای این کار داشته باشد) بازهم دلیل نمی‌شود که از صدای عالی در این فیلم بهره نبرید.
۳
فیلم بدون طرح مسئله و سوال
بخش عظیمی از مشاوره‌هایی که به فیلم‌سازان مستند داده می‌شود در مورد استراتژی طرح سوال و مسئله در فیلم است. آیا شما می‌توانید به پاسخ پرسشی در فیلمتان برسید که هنوز آن پرسش را مطرح نکردید؟ یک فیلم‌ساز باید سفر حقیقی را برای کشف در فیلمش شروع کند که در خلال آن به سوال‌های کلیدی برخورد کند (درواقع مسئله فیلم مشخص شود) و در جریان فیلم به‌وسیله تنش‌های دراماتیکی که وجود دارد پاسخ‌های خلاقانه‌ای را ارائه بدهد.
۴
نداشتن کشمکش
هر وقت که متوجه شوم که فیلم‌ساز درگیری و کشمکشی در فیلمش ندارد آن موقع است که می‌توانم پیش‌بینی کنم تماشاچی‌های فیلمش را احتمالاً از دست خواهد داد. کشمکش همیشه به این معنی نیست که درگیری بین کاراکترهای مختلف فیلم باشد، بلکه می‌تواند به‌صورت درونی باشد و درگیری بین شکست و موفقیت باشد مانند فیلم «مردی روی سیم» که برنده جایزه اسکار شد.
۵
نداشتن یک خطی خوب
وقتی فیلم‌ساز تلاش می‌کند تا به یک جمله موجز و قانع‌کننده در مورد معرفی فیلمش برسد (همان جمله‌ایی که در کاتالوگ معرفی فیلم‌ها در جشنواره‌هاست) من می‌دانم که با مشکل جدی روبه‌روست. بهترین چیزی که به شما کمک می‌کند که یک‌خطی موجز و مختصر داشته باشید این است که بدانید که این متن یک فیلم است (و با متونی که برای رادیو نوشته می‌شود متفاوت است) و با خواندن آن خواننده باید برای دیدن فیلم علاقه‌مند شود.
۶
نداشتن داستان
وقتی‌که مردم در مورد مستندهای مورد علاقه‌شان صحبت می‌کنند، یکی از آن چیزهای اصلی، احساسشان از یک داستان عالی است؛ و این ممکن است دلیل اصلی انتخاب آن‌ها برای ترجیح تماشای یک مستند در سالن سینما باشد. تمرکز بر روی داستانی که هیجان‌انگیز است نه‌تنها به ساختار ضروری (ساختار سه‌پرده‌ای کلاسیک) شما کمک می‌کند بلکه تماشاچی ترجیح می‌دهد همراه سفر دراماتیک شما باشد و علاقه‌اش برای پی‌گیری داستان از کسی که سریال‌های پرزرق‌وبرق تلویزیونی را دنبال می‌کند هم می‌تواند بیشتر باشد.
۷
فیلم‌سازی در شرایط ایمن
کارگردانان مستند چه می‌کنند که علاقه‌مندی مردم را نسبت به تماشای مستندهایشان بالا می‌برند؟ همه آن‌ها احتمالاً در شرایط ناایمن تصویربرداری شده‌اند و در ساختار آن‌ها دوربین به‌مثابه ناظر واقعی در حال ضبط رویداد است. تدوینگر مستند «گریزلی‌من» گفته است: «امروزه افراد زیادی مستندهای شبیه به مستند ورنر هرتزوگ (گریزلی‌من) ساخته‌اند. هر بیننده می‌خواهد فیلمی با شخصیت و دیدی متفاوت ببیند و این به دست نمی‌آید مگر در آثار مستندسازان شجاعی که ترجیح داده‌اند ریسک کنند و خودشان را به خطر بی‌اندازند.»
۸
انتخاب موسیقی نامناسب
تنها به این دلیل که فلان آهنگساز را در مهمانی دیده‌اید و پیشنهاد ساخت موسیقی برای مستندتان داده است واگذار کردن موسیقی فیلمتان به آن خانم یا آقای آهنگساز نمی‌تواند درست باشد. انتخاب یا ساخت موسیقی باید با دید کلی اثر شما همخوانی داشته باشد و آن را حفظ کند. موسیقی نامناسب و یا حتی استفاده بیش‌ازحد موسیقی در فیلم می‌تواند فیلم شما را نابود کند.
۹
عدم آگاهی از این‌که چطور بر احساس بیننده فیلمتان تسلط داشته باشید
یک نکته واقعاً مفید که به شما این توانایی را می‌دهد که نگاهی متفاوت در فیلمتان داشته باشید، تصمیم‌گیری در مورد این است که چه احساسی را می‌خواهید بینندگان‌تان در پایان فیلم داشته باشند. عدم اطلاع در این مورد گرفتن تصمیمات خلاقه را مشکل می‌کند و گاهی تصمیمات بر اساس حدس و غریزه گرفته می‌شود.
۱۰
شکایت کردن درباره مشکلات جذب سرمایه برای فیلم مستند
ورنر هرتزوگ می‌گوید: «بهترین نصیحت من به آن دسته از مستندسازانی که به دنبال گرفتن بودجه هستند این است که کسی منتظر طرح‌های شما برای سرمایه‌گذاری نیست. شما باید خود برای به دست آوردن بودجه فیلمتان آستین بالا بزنید، شاید با کار کردن در یک رستوران یا صندوقدار فروشگاه شدن و یا کار در یک کشتارگاه و یا رانندگی تاکسی برای شش ماه بتوانید سرمایه لازم را برای فیلم مستندتان به دست بیاورید.»
منبع: raindance.org – رای بن مستند
کول اسپکتور | مترجم: محمدباقر سلمانی