رفتن به بالا

تعداد اخبار امروز : 0 خبر


  • الأربعاء ۲ جماد ثاني ۱۴۴۶
  • 2024 Wednesday 4 December
    -١٨(°C)
    وزش باد (mph)
    فشار (in)
    محدوده دید (mi)
    اشعه فرابنفش -
    رطوبت (in)
گاه‌شمار تاریخ خورشیدی
اسفند ۱۳۹۶
ش ی د س چ پ ج
« بهمن   فروردین »
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  
درباره ی تاریخ نمایشنامه نویسی کوردی

ممی ئالان یا شیکاگو؟

جستجو به دنبال سرآغاز نمایش کوردی و پیداکردن تاریخ شروع آن، همچنان زوایای نو و اطلاعات جدیدی را به دنبال خود می آورد. دلیل آن شاید به این حقیقت تلخ برگردد که آرشیو و ثبت تاریخ ادب و فرهنگ کوردی به شکل مستند و باتکیه بر اسناد، چندان مورد توجه ی نویسندگان و تاریخ نگاران این سرزمین قرار نگرفته است.

اگر بحث پیرامون ادبیات شفاهی و بیت های کوردی (که به همت محققین اروپایی گردآوری شده اند) و ظرفیت دراماتیزه کردن آنها را کنار بگذاریم و نمایش را همچون ابزاری جدید برای به اجرا درآوردن (Performance) و نشان دادن در نظر بگیریم، بر اساس اسناد ثبت شده در موسسه ی( Exposition World Colombian ) ، برخلاف نظریه ای که تاریخ نگارش نمایشنامه ی ممی آلان نوشته ی عبدالرحیم رحمی هکاری را به عنوان مبدأ نمایش کوردی قلمداد می کند، سرآغاز نمایش کوردی به ۲۶ سال قبلتر از آن یعنی ۱۸۹۳ برمی گردد، یعنی در نمایشگاه جهانی شیکاگو، تحت عنوان(World Colombian Exposition) / (Chicago World Fair) به مناسبت چهارصدمین سال کشف آمریکا توسط کریستف کلمپ.
براساس دعوت رسمی ایالات متحده ی آمریکا، ۶۵ بازیگر و هنرمند از همه ی ملیت های مختلف ساکن سرزمین های امپراتوری عثمانی در این نمایشگاه شرکت کردند. از بین ۶۵ بازیگر حاضر چند نفر کورد هستند. در بولتن روزانه ی این نمایشگاه، ملت های سرزمین امپراتوری عثمانی اینگونه معرفی می شوند:
" این تعداد ملت و آیین که در امپراتوری عثمانی حضور دارند، در هیچ کشور دیگری از قاره ی کهن نمی توان دید. بازیگران کلاه سفید دُروزی و دیگرکلاه بر سرها کورد هستند "
گروه های نمایشی اعزامی از امپراتوری عثمانی طی چند ماه برگزاری نمایشگاه بین المللی شیکاگو  ۱۸۹۳، چندین نمایش کوردی، ترکی، عربی و دُروزی اجرا کرده اند. مهمترین نکته در مورد نمایش کوردی اجرا شده، انتشار خلاصه ای از داستان این نمایش سه پرده ای در بولتن روزانه ی نمایشگاه است، با استناد به آن می توان به موضوع داستان نمایش پی ببریم. بولتن نمایشگاه، عبارت نمایش کوردی(The Kurdish Drama)    جهت معرفی نمایش گروه کوردی بکار برده است و در این باره می نویسد:

 

پرده ی اول:
گروهی کورد آداب زندگی، خوردن، نوشیدن، جوراب بافی، پشم ریسی، خوشی ها و شادی هایشان را به نمایش می گذارند. در این بین حسن به دنبال عمویش فیاض می گردد که حاضر نشده با ازدواج دخترش با وی موافقت کند و همراه با خانواده اش متواری شده اند.
پرده دوم:
فیاض و همسرش در سیاه چادری نشسته اند و دخترشان را بخاطر مصائبی که بخاطر او بر سرشان آمده سرزنش می کنند. همان لحظه یکی از چوپانها را در حال فرار می بینند. عده ای عرب به گله اش حمله کرده اند و گوسفندانش را دزدیده اند. اعراب سر می رسند، زن، دختر، سیاه چادر و تمام دارایی فیاض را به غارت می برند. فیاض از سرنوشت تلخ خود گلایه می کند و حسن گلایه های او را می شنود. فیاض به حسن قول می دهد اگر حسن همسر، دختر و داراییش را از اعراب باز پس بگیرد دخترش را به عقدی وی درآورد. حسن همراه با جنگاورانش به تعقیب اعراب می رود. همزمان آشنایان و همسایه ها فیاض را دلداری می دهند. حسن پیروزمندانه به همراه زهرا، کریمه و تعدادی اسیر عرب بازمی گردد. بازگشت آنها با شادی، آواز، رقص شمشیر و پایکوبی همراه می شود.
پرده سوم:
 صحنه ازدواج مراسمی باشکوه با اجرای انواع پایکوبی است.
نمایشگاه جهانی شیکاگو در سال ۱۸۹۳ هم برای فعالان حوزه تئاتر و پژوهشگران فرهنگ و هنر کوردستان و هم برای تاریخ نگاران کورد رویداد مهمی به شمار می رود. نخست، از این رو که قدمت و سرآغاز نمایش کوردی را نمایان می سازد و دوم از این رو که شرایط فرهنگی کوردها و نحوه ی تعامل دولت عثمانی با فرهنگ کوردها را در آن زمان بیان می کند.

جستجو در بایگانی ها و موزه های کشورهای مختلف و پژوهش و واکاوی برای پیدا کردن اسناد و آثار، گوشه های تاریک و ناپیدای فرهنگ و ادب کوردستان را آشکار می سازد که این امر لازم است مورد توجه ی محققان روشنفکران کورد قرار بگیرد. از این رو ۱۲۵مین سالگرد نمایش کوردی گرامی باد. /آژانس خبری مهر-کوردی

دکتر امید ورزنده

رئیس مرکز پژوهش کردستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

* زبان اصلی نوشتار کوردی است که توسط بینەر به فارسی برگردانده شده است.

منبع:

Sarikaya, Jafer,(October, 292014), "Kurdish theater at the 1893 Chicago World Fair" Retrievedfrom:

http://www.yeniozgurpolitika.org/index.php?rupel=nuce&id=35599Cafer

Schwani, Baker, (March, 262016), شانۆی کوردی لە "پێشانگەی شیکاگۆی نێودەوڵەتی۱۸۹۳"دا" Retrived from : https://www.facebook.com

Tekpinar, Ibrahim, (April), 192017"Unknown History of Kurdish Theatre" Retrieved from: https://gaiadergi.com/kurt-tiyatrosunun-bilinmeyen-tarihi

اخبار مرتبط

نظرات

یادداشت ویژه

سریال نون.خ و مساله ی زبان !

این نقد سریال نیست. حتی نقد آن چیزی که مطرح می شود نیز ممکن است نباشد. بیشتر بیان مساله و اشتراک گذاری سوالی است که شاید برخی از فیلمسازان و حتی تئاتری های کوردستان نیز با آن مواجه باشند. از این رو از زبان ساده تر و خودمانی تری نیز برای نوشتار استفاده می کنم. چند روزی است که سریال تلویزیونی «نون. خ» از شبکه ی یک سیما پخش می شود. داستان این سریال که از همان الگوی سریال پایتخت پیروی می کند ، این بار در یکی از مناطق کوردستان اتفاق می افتد. فارغ از اینکه مکان داستان بیشتر شبیه به روستاست و معلوم نیست چرا سازندگان اصرار دارند آن را شهر معرفی کنند، و یا اینکه در جمع اهالی روستا نیز یکی از بازیگران فارس است و بسیار روان فارسی صحبت می کند و معلوم نیست چرا به تنهایی او فارسی را اینگونه صحبت می کند و سایرین به شکل دیگر؛ اما حضور بازیگران بومی منطقه و حضور موسیقی کوردی در سریال، از ویژگی های خوب آن به حساب می آید. اما آنچه بحث اصلی این نوشتار است مسئله ی زبان است. چیزی که از روز اول پخش سریال ذهنم را به خود مشغول کرد اما ترجیح بر آن شد تا لااقل بعد از پخش چند قسمت مسئله طرح شود. امروز که واکنش توییتری برخی از مردم نسبت به مسئله ی زبان بکار رفته در این سریال را دیدم، زمان طرح مسئله را مناسب تشخیص دادم. زبان کوردی، اگر چه دارای واژگان مشترک با زبان فارسی است و حتی بنا به اظهار نظر بسیاری از کارشناسان این دو زبان هم ریشه هستند و هر کدام در جغرافیای خود تغییرات زمانی و کاربردی و خود را پیدا کرده است، با این حال این، زبان کوردی، زبانی کاملا مستقل با دستورات گرامری خاص خویش است و لهجه محسوب نمی شود. از این رو تولید یک اثر ملی در کوردستان با حضور شخصیت های کورد، با تولید یک سریال در اصفهان و یا یزد و شیراز و... تفاوت زیادی دارد. چرا که این لهجه های فارسی شیرازی و اصفهانی ولو به صورت غلیظ و با کلمات خاص منطقه نیز ادا شود، نهایتا منظور خود را به مخاطب عمومی منتقل می کند. در سریال نون.خ همه ی کاراکترها -تا این جای قصه- کورد هستند. پس طبیعتاً باید با یکدیگر کوردی حرف بزنند و لزومی به استفاده از زبانی که نه فارسی است و نه کوردی،  ندارند. این امر به ویژه در مناطق کورد زبان که اهمیت خاصی به زبان مادری میدهند بسیار خودنمایی خواهد کرد.  اگر داستان این سریال در نقاطی دیگر از ایران که به دلایل مختلف ، برخی خانواده ها ترجیح داده اند با کودکانشان به جای زبان مادری با زبان ملی صحبت کنند، ساخته می شد، کمتر مسئله ی زبان خودنمایی می کرد و می شد کاراکترهای فیلم را از این خانواده ها معرفی کرد و به راحتی مسئله را توجیه نمود، اما در تمامی شهرهای کوردزبان، مسئله ...

جدیدترین خبرها

وعده گاه مسئولین

روز شمار عنوان وعده
2892
روز گذشته
آیا سینمای مهاباد دوباره بازگشایی می شود؟
css.php
%d وب‌نوشت‌نویس این را دوست دارند: