برگزاری جشنواره فیلم فجر امسال به میزبانی «سینما شیدای کردستان» باعث تعجب اهالی فرهنگ و هنر کردستان گردید؛ سینمایی که سال‌هاست در حالت رکود مانده و از هر لحاظ (صندلی‌ها، سیستم گرمایشی، سیستم‌های صوتی- تصویری پخش فیلم و…) نه تنها کیفیت لازم برای دیدن فیلم را ندارد بلکه شاید برگزاری جشنواره‌ای در سطح ملی ریسک بزرگی برای جذب مخاطب به نظر برسد. ماجرا هرچه هست اما ظاهراً متولیان فرهنگی کردستان از جمله مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این تصمیم را در راستای حمایت از بخش خصوصی عنوان می‌کنند؛ بخشی که سال‌هاست مهجور مانده و به دشت پرملال آن پرنده پر نمی‌زند.

 بعد از مدت‌ها سری به تنها سینمای بخش خصوصی یعنی سینما شیدا می‌زنم، سینمایی که سالیان سال بود (به جز سال قبل برای اکران فیلم مستند) به آن‌جا نرفته بودم. اگرچه همان سال هم صندلی کناردستیم خراب شد و دوستم زمین افتاد. سالن سرد بود و مردم از هر لحاظ ناراضی. ولی خب سینما شیدا بخشی از خاطرات کودکی و نوجوانی ما بود. فیلم‌های خاطره‌انگیری آن‌جا دیده بودیم و کنسرت‌های خوبی برگزار شده بود. خوانندگان و گروه‌های موسیقی مطرحی از سلیمانیه و اربیل آنجا اجرا کرده بودند. خواننده‌هایی که خیلی‌هایشان اکنون زنده نیستند. با وجود فرسودگی سینما ولی هنوز هم حضور پوسترهای قدیمی، آپارات قدیمی، معماری دیوارها، کف‌ها و دسته‌های چوبی صندلی‌های سینما هم‌چنان نوستالژیک است و حس خوبی دارد اما همه‌ی این‌ها جوابگوی نیازهای کنونی مردم نیست و طبیعی‌ست وقتی خبر برگزاری جشنواره را در سینما شیدا می‌شنوند این سئوال را از مسئولین بپرسند که چرا سینما شیدا !

برای واکاوی موضوع نگاهی کوتاه به تاریخچه و موقعیت این سینما و چرایی انتخاب آن برای جشنواره فجر امسال به سراغ مسئولین مرتبط رفتم تا نظر و دلایل آن‌ها را نیز جویا شوم.

تنها سینمای به جا مانده از بخش خصوصی در استان کردستان

استان کردستان با ۱۰ شهرستان و جمعیتی نزدیک به یک میلیون و هفتصد هزار نفر تنها ۳ سینمای فعال در دو شهر دارد؛ سینماهای بهمن( با مالکیت حوزه هنری)، سینمای شیدا (در بخش خصوصی) در سنندج. سینما کردستان(بخش خصوصی) در مریوان.

پرسشی اساسی این است که آیا زیبنده است استانی که مهد فرهنگ و هنر و هم‌چنین سینماکاران نامی و حتی به گفته خود مسئولان که بارها بر آن تاکید و مانور داده‌اند که استان کردستان یک استان فرهنگی و هنری است، در چنین شرایطی به سر می‌برد و آیا اساساً بدون وجود زیرساخت‌های فرهنگی، توسعه فرهنگی ممکن خواهد بود. 

شهر سنندج مرکز این استان، با جمعیتی نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر در حال حاضر تنها دو سینما دارد؛ سینما بهمن یا همان سینما «شهرفرنگ» سابق که تنها بازمانده‌ی سه سینمای قدیمی(سینماهای رئوف و مبین) سنندج است، که در سال۱۳۵۰تاسیس شد و در بین سال‌های ۸۶ تا ۹۱ جهت نوسازی بسته شد، اما امروز با ۳ سالن سینما جزو سینمای‌های ممتاز و فعال است و «سینما شیدا» که از مرداد ۱۳۷۵ با حضور وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی آقای میرسلیم ، معاونت سینما ضرغامی و هشتاد هنرپیشه مطرح ایران افتتاح و با استقبال خیلی خوبی مواجه شد. 

«فرهاد طالبی»، مدیر عامل و مالک این سینما، سال ۱۳۷۰، پس از بازگشت از اسپانیا، چهار خانه‌ی کلنگی را در خیابان طالقانی خریداری نمود و پس از تخریب، شروع به ساخت این مجتمع فرهنگی می‌کند. همان سال۶۰۰ میلیون تومان هزینه می‌کند و چهار سال طول می‌کشد تا کامل شود. اسمش را «شیدای کردستان» می‌گذارد که لقب یکی از اسطوره‌های موسیقی کردی سید علی اصغر کردستانی است. یک سینمای بالکن‌دار با ظرفیت ۷۰۰ صندلی، آپاراتخانه و یک تالار برای عروسی. کنسرت‌هایی خوبی از موسیقی کردی در این سال‌ها را در کارنامه ی خود دارد. از جمله: حمه جزا، کریم کابان و گروه موسیقی قره‌داغی از سلیمانیه، اقلیم کردستان در عراق و کنسرت منوچهر طاهرزاده از کرمانشاه و دیگر خوانندگان و گروه‌های موسیقی مطرح در ایران و از اقلیم کردستان در عراق. این واحد فرهنگی با برگزاری ۳۰ کنسرت و جشنواره و هم‌چنین پخش فیلم روزانه ۲۲ سال است که فعالیت خود را تا امروز به سختی و تنهایی، بدون هیچ حمایتی ادامه داده است.

اکنون صندلی‌هایش به دلیل اینکه از جنس چوب است فرسوده شده و سالیان سال است کار می‌کنند. سیستم پخش فیلم تا سال گذشته آپارات بوده و همه‌ی وسایل و ساختمان این مجتمع نیاز به تعمیر و بازسازی دارد.

فرهاد طالبی، مالک و مدیر سینما شیدا، می‌گوید که طی این سال‌ها هزاران بار با مسئولین صحبت کرده و آن‌ها هم هزاران بار قول مساعد داده‌اند که برای تعمیر و به روزسانی سینما حمایت می‌کنند ولی تاکنون هیچ قولی نهایتا عملی نشده است. طالبی می‌گوید: فقط در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی و وزیر وقت دکتر مهاجرانی سینماهای ایران در اوج رونق بودند، بعد از آن در دوران آقای احمدی نژاد دچار افت و رکود شد. 

وی می‌گوید: در دوران آقای روحانی هم، آقای علی جنتی به دیدن اینجا آمدند و مشکلات ما را از نزدیک دیدند و قول دادند که سه میلیارد کمک کنند تا این تنها سینما و مجتمع فرهنگی استان کردستان از بخش خصوصی را تعمیر و به روز رسانی کنیم ولی متاسفانه هیچ خبری نشد. 

طالبی ادامه می‌دهد که سال‌هاست سینما شیدا را فقط با تزریق درآمد دیگر شغل‌هایش از جمله مجتمع آبی شین و تالار عروسی شیدا سرپا و چراغش را توانسته هم‌چنان روشن نگه دارد. وی از دغدغه‌های فرهنگی‌اش حرف می‌زند و می‌گوید: ارزش‌های فرهنگی ارزش بیشتری از درآمدزایی صرف اقتصادی برایم داشته اشت، اما دیگر دارد کاسه‌ی صبرم لبریز می‌شود. او می‌گوید هنگام ساخت سینما شیدا ۷ سینمای دیگر هم در این استان بود، ولی در این سال‌ها آن‌ها هم چون از پس مخارج برنیامدند و توجیه اقتصادی نداشت سینماها را تبدیل به کاربری‌های دیگر از جمله پاساژ و مجتمع‌های خرید کرده‌اند که نمونه‌ی اخیر آن سینما استقلال سقز بود، که تبدیل به پاساژ شد و الان این شهر سینما ندارد. این مالک سینمایی طالبی در ادامه اظهار داشت: اگر در ماه‌های آینده کمکی به سینما شیدا نشود او هم علی رغم میل باطنی‌اش این مکان را تبدیل به پاساژ خواهد کرد. 

افتتاحیه ی سینما شیدای کردستان مرداد سال ۱۳۷۵، از سمت چپ: 

مهندس ضرغامی معاونت وقت سینما، مهندس میر سلیم وزیر وقت ارشاد کشور، آقای رحیمی استاندار وقت استان کردستان، سبحانی مدیر کل وقت ارشاد کردستان و فرهاد طالبی مدیر و مالک سینما

سینما شیدا و میزبانی امسال جشنواره فجر

با وجود فرسودگی این سینمای ۲۲ ساله، اداره ارشاد و فرهنگ اسلامی استان کردستان با مدیریت جلال قلعه شاخانی تصمیم گرفت با همکاری چند بخش خصوصی دیگر ۳۶مین جشنواره فیلم فجر را با سیاست «حمایت از بخش‌های خصوصی» و با این امید که با بیشتر دیده شدن این مکان در این جشنواره امکان جذب سرمایه‌گذارهای خصوصی و دولتی برای تعمیر و تجهیز در این سینما برگزار کردند. با وجود گلایه‌های فرهاد طالبی، مدیر عامل و مالک این سینما، اما از این سیاست و طرح قلعه‌شاخانی استقبال کردند و امیدوارند که بتوانند سینما شیدا را احیا کنند تا هم‌چنان نامش در لیست سینماهای کردستان بماند و با کیفیت بهتر فعالیت کند. طالبی گفت در این چند روز تعمیر سینما برای جشنواره با جوان‌های متخصص و پرانرژی زیادی آشنا شده که با صداقت و حرفه‌ای مشغول به کار و کمک برای آماده‌سازی سینما برای جشنواره بوده‌اند و این برایش بسیار با ارزش است و امیدوار است این سینما برای این جوانان باقی بماند.

«سرکوت محمدی»، کارگردان مراسم افتتاحیه و مسئول آماده‌سازی جشنواره گفت: یک هفته قبل از شروع جشنواره در دو شیفت کاری با همکاران و عوامل اجرایی جشنواره مشغول آماده‌سازی سینما شیدا برای جشنواره بوده‌اند ولی هم‌چنان محدودیت‌ها بخصوص از نظر بودجه و امکانات قابل توجه است.

«ستار چمنی گل»، دبیر اجرایی سی و ششمین جشنواره فجر استانی استان کردستان، گفت: از ۲۵ فیلم برگزیده جشنواره‌ی امسال در شهر سنندج ۱۱ فیلم در بخش سودای سیمرغ در سه سانس و با سه تکرار در بعدازظهرها و ۴ فیلم سینمای کودک در بخش سیمرغ و پروانه‌ها صبح‌ها، 13 تا ۲۲ بهمن دوباره بعد از سال‌ها، برای چهارمین بار در سینما شیدا اکران می‌شود. چرا که این سینما در سال‌های ۷۵ – 86 و ۹۵ هم میزان این جشنواره بوده است. چمنی گل گفت: با همت مدیر کل ارشاد استان بلیط‌های بخش سودای سیمرغ در کردستان با پنجاه درصد تخفیف یعنی به قیمت ۶هزار تومان به فروش می‌رسد و بخش سیمرغ و پروانه‌ها نیز برای مدارس رایگان است. 

چمنی گل اضافه کرد: با همکاری و کمک دیگر بخش‌های خصوصی و با هزینه‌های اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان سینما شیدا را برای جشنواره تا حد امکان آماده کرده‌ایم. از شستن پرده‌ها، رنگ‌آمیزی و تزئینات گرفته تا مسایل فنی مانند لنز پخش اکران و سیستم صوتی با کمک اقای سهراب حسن زاده، مدیر و موسس رسانه دیجیتال کورد می، درست شده است.

سینما شیدای کردستان در حال آماده سازی برای جشنواره فیلم فجر

شایعات و زمزمه‌های به گوش می‌رسید که گویا دلیل انتخاب سینما شیدا برای این جشنواره عدم همکاری حوزه هنری استان کردستان به دلیل وجود بدهی‌های مدیر قبلی اداره‌ی ارشاد کردستان بوده است، حتی به همین دلیل تعمیرات و آماده‌سازی دیر شروع شد. ولی مسئولین این شایعه را رد کردند و گفتند برای جشنواره‌های چند ماه آینده با حوزه‌ی هنری همکاری دارند و برنامه‌ها در سینما بهمن برگزار خواهد شد. کورش احمدی، روابط عمومی اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان هم تاکید کرد که انتخاب سینما شیدا برای جشنواره‌ی امسال در راستای حمایت بخش خصوصی است و امیدوار است سرمایه‌گذارهای خصوصی و دولتی با دیدن این سینما برای رونق سینما شیدا کمکی کنند. احمدی اضافه کرد که در همین راستا جهت حمایت از بخش‌های خصوصی، امسال تصمیم گرفته شد که کارهای اجرایی این جشنواره هم در استان کردستان توسط بخش‌های خصوصی، که از ارشاد مجوز گرفته‌اند، انجام شود.

احمدی گفت: برای روز افتتاحیه قرار بود از عوامل فیلم و اکران فیلم اول از جمله نوید محمد زاده ، هوتن شکیبا و علی باقری دعوت کنیم اما متاسفانه بنا به دلایلی از جمله ناهماهنگی‌هایی از طرف سازمان سینمایی فارابی، تهیه کننده‌ها و حتی بخش سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد که نتوانستیم برای روز افتتاحیه مهمان‌های فیلم اکران اول را داشته باشیم. هم‌چنین ظاهرا تهیه کنندگان هم، استان کردستان جز اولویت‌هایشان نیست. البته بودند هنرمندانی هم که تمایل به آمدن داشتند اما قرارهای کاری در صحنه برای ضبط داشتند. با این وجود ما از هنرمندان شهر سنندج از جمله آقایان ادیب سبحانی(فیلمبردار فیلم امیر)، هادی ساعد محکم (صدابردار) و شهرام علیدی(کارگردان) با افتخار دعوت کردیم و در افتتاحیه و جشنواره در سنندج حضور دارند.

فرهاد طالبی، مالک و مدیر سینما شیدای کردستان

وعده و وعیدهای مسئولین:

جلال قلعه‌شاخانی در افتتاحیه ی جشنواره امسال در سنندج گفت: با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های فرهنگی و تاریخی استان احداث شهرک سینمایی جزو نیازهای استان کردستان است. قلعه‌شاخانی افزود: در صدد بودیم تا جشنواره در سایر شهرهای استان کردستان هم اکران شود اما به دلیل کمبود امکانات این امکان وجود نداشت. وی هم‌چنین ابراز امیدواری کرد تا با توجه به حمایت از بخش‌های خصوصی، سینما شیدا جزو سینماهای فعال شود. وی گفت: برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته تا در سال آینده دو اتفاق بزرگ سینمایی نظیر برگزاری «جشنواره فیلم و عکس ژیار» و «جشنواره بین المللی فیلم کردی» در استان کردستان برگزار شود. 

در افتتاحیه جشنواره، بهمن مرادنیا، استاندار کردستان بر توسعه‌ی سینمای کردستان تاکید کرد و گفت: تا دو سال آینده فرهنگسرای سنندج افتتاح می‌شود. سید احسن علوی، نماینده ی مردم سنندج دیواندره و کامیاران در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگاران نیز از جذب اعتبارت جدید خبر داده بود که در بین آن‌ها اعتبار ۵۰ میلیارد ریال برای مجتمع فرهنگی هنری سنندج دیده می‌شد. 

آن‌چه واضح است مردم کردستان از وعده و وعیدهای مسئولین و عدم عملی نمودن آنچه اظهار می‌دارند، ناامید هستند. باشد که این بار وعده‌ها عملی، دل‌ها امیدوار و چراغ سینماها روشن بماند.

منبع: دەنگی کوردستان