- Wednesday 27 December 2017 - 09:51
- کد خبر : 6249
- مشاهده : 473 بازدید
- ئەدەب » تێبینی تایبهتییهکان » س.ت
د.بهختیار سهجادی
بیست ساڵ لەمەوبەر، واتە لە پاییزی ۱۳۷٦ی هەتاویدا، نووسەری پڕکار و داهێنەری کورد، کاک عەتا نەهایی-م دەعوەت کرد بۆ پێشکەشکردنی گوتەیەک بۆ خوێندکارانی کوردی زانکۆی شەهید بەهەشتیی تاران بە بۆنەی کردنەوەی یەکەم خولی وانەی زمان و ئەدەبی کوردی لەو زانکۆیە. کاک عەتا لەو قۆناغەدا هێشتا بەرهەمە بەپێزەکانی تری خۆی ئاراستەی خوێنەران نەکردبوو، بەڵام تایبەتمەندیی چەشنناسانە، شێوازی ئاستبەرز، زمانی ڕەسەن و ڕوانینی جیاوازی ئەو لە دوو کۆمەڵە چیرۆکی زریکە و تەنگانە و رۆمانی گوڵی شۆڕاندا کە لەو کاتەدا تازە کۆتایی پێهاتبوو، بەس بوون بۆ ئەوەی سەرنجی هەر خوێنەرێک بۆ لای خۆیان ڕابکێشن. کاک عەتا لەو بۆنەیەدا، وەکوو هەر کۆبوونەوەیەکی تر کە تێیدا ئامادە دەبێ، بە باشترین شێوە قسەکانی خۆی ئاراستەی ئامادەبووان کرد کە بووە جێگای خۆشحاڵی و مایەی شانازی بۆ بەردەنگی ئەو کۆڕە.
پاش چەند ساڵ، واته لە هەڵبژاردنی ئەندامانی کۆڕی زانستیی زمانی کوردی لە ۱۳۸۱دا عەتا نەهایی بە بەدەستهێنانی ۱۲۲ دەنگ نازناوی کەسی یەکەمی ئەو هەڵبژاردنەی پێبەخشرا. لە ساڵانی دواییشدا، لە لایەن چەندین ناوەندی فەرهەنگیی ناوخۆ و دەرەوەی وڵاتەوە خەڵات کراوە و وەکوو نووسەری نموونەیی دەستنیشانکرا.
عەتا نەهایی لە ماوەی رابردوودا شێلگیرانە و بەو پەڕی وزە و توانستەوە بەردەوام بووە لە داهێنان و وەکوو نووسەرێکی بەئەزموون و خاوەنی دەنگی جیاواز و شێوازی تایبەت بە خۆی چەندین بەرهەمی ناوازەی پێشکەشی کتێبخانەی کوردی کردووە، ئەو کتێبخانەیەی کە لە ڕووی ئەدەبی هاوچەرخی گێڕانەوەیی و وەرگێڕانی چیرۆکی جیدییەوە بە داخەوە کوڵ و لاوازە. عەتا نەهایی، بێجگە لە نووسین و بڵاوکردنەوەی چەندین کورتەچیرۆک و ڕۆمانی کوردی، لە دەڤەری وەرگێڕانی ئەدەبیشدا چەندین بەرهەمی دانسقەی ئەدەبی گێڕانەوەیی گەلانی تری پێشکەشی کتێبخانەی کوردی کردووە. لە ئاقاری نووسینی وتار و تەنانەت لێکۆڵینەوەشدا بەڕێزیان خاوەنی چەندین بەرهەمن.
ئەگەرچی تاکوو ئێستا چەندین وتاری تێروتەسەل لەسەر بەرهەمەکانی و بە تایبەت بەرهەمە داهێنەرانەکانی نووسراون، بەڵام کهسایەتیپەروەراندن لە بەرهەمی عەتا نەهاییدا دەتوانرێ خوێندنەوەی چەندلایەنەی بۆ بکرێ و کارەکانی ئەو پەستانە فرەتوێ و چەندڕەهەندەیان تێدایە کە لە ڕێگەی کەڵکوەرگرتن لە بۆچوونە رەخنەییە هاوسەردەمەکانەوە بە وردی شیبکرێنەوە. هەروەهاش، بە شێوەیەکی هەستیارانە ڕووبەڕووی هەندێ مژاری ئەدەبی بۆتەوە، وەک پرسی نواندنەوەی لەحنی تایبەتی کەسایەتییە جیاجیاکان و یاخود بابەتی هەڤگرتوویی پێکهاتەیی.
لە لایەکی ترەوە، پێویستە ڕادەی کاریگەریی عەتا نەهایی لە ئاقاری وەرگێڕانیشدا بەرز بنرخێندرێ و هەوڵ و ماندووبوونەکانی بەڕێزیان لەو مەجالەشدا بخرێتە بەر باس و لێکۆڵینەوە. عەتا نەهایی بەشێک لە ڕۆمانی یولیسێس، نووسینی جەیمز جۆیسی کردووە بە کوردی. ڕاستە وەرگێڕانەکەی زیاتر پشتی بەستووەتە وەرگێڕانە فارسییەکەی ئەو بەشەی ڕۆمانەکە، بەڵام خودی پەلهاویشتن بۆ بەرهەمەکەی جۆیس جۆرە بوێری و شارەزایی و دەستهەڵاتێکی پێویستە چ لە بواری چیرۆکی مۆدێرنیستیدا و چ لە دەڤەری زمانی کوردیدا. کاک عەتا لە وەرگێڕانەکانی دواتریدا هەوڵی داوە سەرنج بداتە دەقە سەرەکییەکان و، ژمارەیەک بەرهەمیشی بە سەرنجدان بە زمانی یەکەم یان وەرگێڕانی ئینگلیسیی ئەو بەرهەمانە تەرجەمە کردۆتەوە. لە پاڵ ئەمانەشدا، گەرچی چەندین تێز و نامەی زانکۆیی لە ئاستگەلی ماستێر و دوکتۆرا لە دەرەوە و لە ناوخۆی وڵاتدا سەبارەت بە دەور و پێگە و شرۆڤەی بەرهەمەکانی نووسراون، بەڵام پێم وایە ناوەندە ئاکادێمیکەکان دەبێ ئاوڕی جیدیتر و زیاتر لەو جۆرە بەرهەمانە بدەنەوە.
پێراریش کە بەشی کوردیی زانکۆی کوردستان کرایەوە، عەتا نەهایی یەکەم کەس بوو بڕیاردرا لە لایەن دێپارتمانەوە بانگهێشت بکرێ بۆ پێشکەشکردنی پەیڤێک سەبارەت بە ئەزموونی خۆی لە دنیای گێڕانەوەدا بۆ مامۆستایان و خوێندکارانی بەشی کوردی.
لێرەوە، بە بۆنەی وەرگرتنی خەڵاتی بەڕووی زێڔین کە لە لایەن ناوەندی فەرهەنگی-هونەریی ڤەژین-ەوە پێشکەشی مامۆستا عەتا نەهایی کراوە، گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی بەڕێزیان دەکەم و هیوادارم تەمەنی داهێنانی جەنابیان هەردەم ڕووی لە گەشەسەندن بێ. هەروەهاش، پێویستە سوپاسی خۆم ئاراستەی بەڕێوەبەرانی ناوەندی ڤەژین بکەم کە وەکوو کۆمەڵێ چالاکڤان و توێژەری خەمخۆر و دڵسۆزی زمان و ئەدەب و هونەری کوردی، کاک عەتا نەهایی-یان دیاری کرد وەکوو نووسەری شیاوی وەرگرتنی ئەو خەڵاتە گرنگە. هیوادارم ئەو بەڕێزانە ڕاوەستاو بن و تێکۆشانیان لە پێناوی ڕاژەی کەلەپووری فەرهەنگیماندا بەردەوام بێ.
لەگەڵ ڕێز و حورمەتمدا
بەختیار سەجادی
سەرۆکی بەشی زمان و ئەدەبی کوردی لە زانکۆی کوردستان لە سنە
٤ی بەفرانباری ۹٦ی هەتاوی
نظرات